‘
Դեկտեմբերի 6-ին կայանալիք սահմանադրական հանրաքվեի քվեարկության ժամանակ դիտորդական առաքելություն իրականացնող ամենամասնագիտական ու լուրջ կառույցը` ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ը դիտորդական առաքելություն է իրականացնելու ընդամենը 4+1 դիտորդով. 4 դիտորդ եւ եւս մեկը` գրանցված, հնարավոր է` թարգմանիչ կամ օգնական:
Սա արհամարհանքի ամենաբարձր մակարդակն էր, որ այդ կառույցը կարող էր ցուցաբերել այնպիսի կարեւոր պահի, երբ Հայաստանում ամբողջ քաղաքական դաշտն ալեկոծված է, երբ ողջ ժողովուրդն ունի հստակ դիրքորոշում, եւ վերջապես, երբ Հայաստանում անցկացվելու է համապետական քվեարկություն: Ճիշտ է, այլ կառույցներ եւս ուղարկել են իրենց դիտորդներին (ԱՊՀ` 44 դիտորդ, ԱՊՀ ՄՎ` 23 դիտորդ, օտարերկրյա ԿԸՀ ներկայացուցիչները` 33 դիտորդ, ԵԽԽՎ` 11 դիտորդ), սակայն, դա պատկերը չի փոխում երկու պատճառով: Նախ, բացի ԵԽԽՎ-ից, մյուս բոլոր կառույցները մշտապես իրականացրել են, այսպես կոչված, ձեւական դիտորդություն եւ, անկախ քվեարկության, նախընտրական ու հետընտրական իրավիճակից, միշտ դրական գնահատականներ են հնչեցրել, եւ երկրորդ, ինչպես արդեն նշեցինք, հենց ԺՀՄԻԳ-ն է, որ մասնագիտական դիտորդություն է իրականացնում, որովհետեւ ունի իր չափորոշիչները, որոնց համաձայն՝ նախընտրական շրջանում Հայաստան ժամանած երկարաժամկետ դիտորդները որոշակի պարբերականությամբ հրապարակում են նախնական զեկույցներ, ապա քվեարկության շեմին թիմը համալրվում է, գալիս է կարճաժամկետ դիտորդների երկրորդ` ավելի ստվար խումբը, քվեարկությունից հետո նրանք հրապարակում են եւս մեկ նախնական զեկույց, եւ արդեն 2-3 ամիս անց` վերջնական զեկույցը` առաջնահերթ հանձնարարականներով:
Կարեւորության առումով կարելի է նշել նաեւ ԵԽԽՎ-ն, որը եւս զեկույց է հրապարակում, սակայն, ի տարբերություն ԺՀՄԻԳ-ի` ընտրությունների ավարտից հետո, սակայն, եւս ներկայացնում է հանձնարարականներ` «հայտնաբերված թերությունները» շտկելու համար:
Եւ ահա այս երկու կառույցներն էլ, ըստ էության, գրեթե մարդ չեն ուղարկել Հայաստան:
Ընդհանուր պատկերն այսպիսին է.
ԱՊՀ- 144 դիտորդ
ԱՊՀ ՄՎ- 23 դիտորդ
Օտարերկրյա ԿԸՀ ներկայացուցիչներ- 33 դիտորդ
ԵԽԽՎ- 11 դիտորդ
ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ- 5 դիտորդ
Ընդհանուր` 216 դիտորդ, որոնցից մասնագիտացված ու կարեւոր, որոնք հետո զեկույց են հրապարակում` ընդամենը 17 դիտորդ:
Համեմատության համար տեսնենք, թե ինչպիսին էր դիտորդական պատկերը վերջին 4 համապետական ընտրությունների ժամանակ:
2007 ԱԺ ընտրություններ
ԱՊՀ ՄՎԽ 52 դիտորդ
ԱՊՀ 186 դիտորդ
ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ 387 դիտորդ
ԵԱՀԿ ԽՎ 78 դիտորդ
ԵԽԽՎ 46 դիտորդ
ԵԽ 18 դիտորդ
Ընդհանուր` 767 դիտորդ
2008 նախագահական ընտրություններ
ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ- 309 դիտորդ
ԱՊՀ- 155 դիտորդ
ԵԱՀԿ ԽՎ – 53 դիտորդ
ԱՊՀ ՄՎ – 38 դիտորդ
Եվրոպական խորհրդարան – 7 դիտորդ
ԵԽԽՎ- 30 դիտորդ
Ընդհանուր` 592 դիտորդ
2012 ԱԺ ընտրություններ
ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ- 258 դիտորդ
ԵԽԽՎ-37 դիտորդ
ԱՊՀ ՄՎ- 22 դիտորդ
ԱՊՀ- 151 դիտորդ
Եվրոպական խորհրդարան- 12 դիտորդ
ԵԱՀԿ ԽՎ- 69 դիտորդ
Այ Էֆ Ի Էս- 3 դիտորդ
Այ Սի Ի Էս- 20 դիտորդ
ՍԻԼԲԱ- 16 դիտորդ
ՀՀ-ում հավատարմագրված դեսպանություններ- 35 դիտորդ
Օտարերկրյա ԿԸՀ ներկայացուցիչներ- 24 դիտորդ
Ընդհանուր` 647
2013 նախագահական ընտրություններ
ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-263 դիտորդ
ԵԽԽՎ-36 դիտորդ
Այ ՍԻ Ի ԷՍ-35 դիտորդ
ԱՊՀ ՄՎ- 30 դիտորդ
ԱՊՀ- 163 դիտորդ
ՀՀ-ում հավատարմագրված դեսպանություններ-34 դիտորդ
ԵԱՀԿ ԽՎ- 31 դիտորդ
ԵՄ խորհրդարան- 12 դիտորդ
Օտարերկրյա ԿԸՀ ներկայացուցիչներ- 25 դիտորդ
Այ Էֆ Ի Էս- 1 դիտորդ
ԵԱՀԿ երեւանյան գրասենյակի ղեկավար
ԵԽ երեւանյան գրասենյակի ղեկավար
Ընդհանուր`632 դիտորդ
Այսպիսով, կարող ենք արձանագրել, որ դեկտեմբերի 6-ի քվեարկությունը կայանալու է եվրոպական կառույցների բացարձակ արհամարհանքի ու անտարբերության պայմաններում: Սա այն դեպքում, երբ այդ կառույցները, որոնք իրենց գերնպատակ են հռչակել ժողովրդավարությունը, ազատ ընտրությունները, մարդու իրավունքները եւ այլն, պարտավոր են հետեւել իրենց անդամ երկրում տեղի ունեցող այսպիսի կարեւորագույն իրադարձություններին, այն դեպքում, երբ այս իրադարձությունն իրենց անդամ երկրում մեծ ռեզոնանս է առաջացրել, այն դեպքում, երբ նախորդ ընտրություններից հետո իրենց կողմից հրապարակված զեկույցներում նշված հանձնարարարականները ոչ միայն չեն կատարվել, այլեւ` խախտվել են:
Բայց ինչպես տեսնում ենք, ունենք այն, ինչ ունենք:
Քրիստինե Խանումյան
‘