‘
Արդեն 7-րդ տարին է, ինչ մարտի 1-ը նշում ենք համազգային հանրահավաքով՝ առաջին հերթին նկատի ունենալով 2008 թվականի այդ օրվա 10 անմեղ զոհերին։ Եւ այդ օրը մարդկանց հրապարակ բերող անհանգստությունը տարեցտարի ոչ թե նվազում, այլ ավելանում է։ Ամենազոր համարվող ժամանակը ոչ թե մեղմում, սպիացնում, այլ ավելի բորբոքում ու ցավոտ է դարձնում մարտիմեկյան վերքը։
Ի՞նչն է պատճառը։
Դա, ըստ էության, արդեն նույնպիսի մի զգացողություն է, ինչը ամեն տարի մարդկանց տասնյակ ու հարյուր հազարներով տանում է դեպի Հայոց ցեղասպանության Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր։ Անհամեմատելի են մասշտաբնե՞րը։ Այո, անշուշտ։ Սակայն, մի դեպքում՝ ոճրագործության հեղինակը օտարն է, մյուս դեպքում՝ սեփական իշխանությունը։ Եւ ոչ միայն հոգեբանական, այլև առարկայական հետեւանքների՝ հայկական հողը հայությունից դատարկելու առումով` այս երկուսն արդեն իսկ համեմատելի են։
Քանի դեռ այդ ոճրագործությունը չի բացահայտվել, քանի դեռ դրա հրահանգողներն ու կատարողները պատասխանատվության չեն ենթարկվել, Մարտի 1-ը շարունակում է ավերածություններ գործել, առանց չափազանցության՝ յուրաքանչյուր քաղաքացու կյանքում։ Եվ այդ հանգամանքն է, որ ամեն տարի այդ օրը տասնյակ հազարավոր մարդկանց բերում է հրապարակ։
Անկախության ձեռքբերումը, Ղարաբաղյան պատերազմում կռած հաղթանակները հայ մարդու միջից հանեցին դարեր շարունակ միայն պարտություններ ու կորուստներ կրածի, ընդհուպ՝ ցեղասպանության զոհի՝ սպանիչ, ազգակործան հոգեբանական բարդույթները։ Մարտի 1-ը նույն հայ մարդուն դրեց ոչ թե օտարին, այլ սեփական պետականությանը պարտվածի, նրանից բռնադատվածի, նվաստացվածի, իրավազրկվածի, բռնության զոհի՝շատ ավելի ծանր հոգեբանական վիճակում։ Նույնացնելով իշխանությունը պետականության հետ՝ շատերի մոտ առաջանում են թերահավատություն ու հիասթափություն՝ անկախ պետականության, Հայաստանում ազատ ու արժանապատիվ կյանքով ապրելու հնարավորության որեւէ հեռանկարի նկատմամբ։ Մարտի 1-ը աննկատ, բայց հետեւողական քայքայում, քանդում է անհատի՝ հայրենի երկրի ու ազգի հետ կապը՝ ոչ միայն դառնալով արտագաղթի թիվ 1 շարժառիթն ու պատճառը, այլեւ մարդկանց վանելով սեփական ազգային պատկանելությունից։
Մարտի 1-ը «աշխատելու է» եւ շարունակելու է ավերածություններ գործել, քանի դեռ իշխանությունից չի հեռացվել դրա հեղինակ ռեժիմը, չեն բացահայտվել ու պատասխանատվության չեն ենթարկվել ոճրագործության կազմակերպիչներն ու կատարողները։ Այդ ավերածություններն այնքան վիթխարի են, որ արդեն իսկ շատերի կողմից (Շառլ Ազնավուրից մինչեւ Քերոլայն Քոքս եւ ուրիշներ) հրապարակավ ցեղասպանություն են որակվել։
Այս տարի համազգային մասշտաբով նշվելու է Օսմանյան կառավարության կողմից իրականացված Հայոց ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցը։ Մենք ազգովի պայքարում ենք 1915 թվականի Ցեղասպանության հետեւանքների վերացման համար։
Արդեն քանի տարի` իշխող վարչախմբի կողմից Հայաստանում սողացող ներքին ցեղասպանություն է իրականանում՝ հարյուր հազարավորների անելանելիության եւ հայրենազրկման դատապարտման տեսքով։ Մենք պայքարում ենք այդ վարչախմբի հեռացման միջոցով այսօր ընթացող ցեղասպանության կանխման համար։
Արժանին հատուցելով 1915 թ. Հայոց ցեղասպանության խնդրին՝ երկրորդ խնդիրը գործնական տեսակետից նույնպիսի համազգային կարեւորություն է ստացել, ինչին եւ նվիրված է Մարտի 1-ի հանրահավաքը։
‘