‘
Երբ «լեթարգյան քնից» արթնացած նորօրյա, այսպես կոչված, հեղափոխականներն են դասեր ու ամոթանք տալիս «դավաճաններիս», մի կերպ հասկանում եմ: Թե ոնց պատահեց, որ հանկարծ այսպես խիզախ ու անձնազոհ դարձան, իրենք կիմանան ու մեկ էլ իրենց հարեւանները: Իսկ որ ներկա պահին կողքից նայողներիս «դավաճան» են ասում, դե բա` ո՞վ լիներ, որ չասեր. իրենք «անձնազոհվում են» ախր, «դավաճաններս» էլ ոչ միայն իրենց հետ չենք անձնազոհվում, դեռ մի բան էլ` հեգնում ենք: Մի կերպ հասկանում եմ նաեւ տարիներ շարունակ ազատության եւ արդարության համար պայքարողների շարժին իրենց ապահով բնակարանների լուսամուտների վարագույրների ճեղքերից ծիկրակելով հետեւողներին, երբ այս մարդիկ Ազատության հրապարակի ներկայիս անցուդարձն «աննախադեպ» են գնահատում: Դե, տեղյակ չեն, թե ինչեր են կատարվել մինչ իրենց «հայտնությունը»: Եւ եթե նույնիսկ տեղյակ են, նրանց իմացածը նույնքան է, որքան իրենց մատուցվել է Հայաստանի անդեմ-կամակատար, դեռեւս «ստադուլ» ու «կեղծիքադուլ» չհայտարարած հեռուստաալիքներով:
Նողկանքով, բայց մի կերպ հասկանում եմ նաեւ նրանց, ովքեր 2008-ին մեր պայքարի ընկերներն են եղել, բայց այսօրվա Հրապարակում իրենց «հիացմունքը» չեն թաքցնում, թե ոնց հաջողվեց Րաֆֆի Հովհաննիսյանին` գրեթե երկու ամիս պայքարը շարունակել: Հասկացածս էլ սա է. էս մարդիկ ստահակ են ու ծախու, մտածում են` գուցե Րաֆֆուն հաջողվի իշխանությունը «կիսել», ու իրենց էլ մի «բրդուճ» հասնի: Հասկանում եմ նաեւ Հրապարակի հարթակի մատույցներում կանգնածներին, որոնք դեռ չլսած` հերթական հռետորն ինչ է ասում` բղավում են` այո~, զանազան ոգեւորություն արտահայտող ձայնարկություններ են օդ շպրտում, եւ ուշադիր հետեւողը հեշտությամբ կնկատի, որ նույնկերպ ոգեւորվում են բոլո’ր դեպքերում: Մի հռետոր մի բան է ասում` ոգեւորվում են, հաջորդը նախորդին հակասող բան է ասում` էլի’ ոգեւորվում են, երրորդը երկուսի ասածն էլ սխալ է հանում` էլի ոգեւորվում են: Դե ոչինչ, երեւի պրպտուն միտք ունեն:
Այս բոլորի մեջ մի մարդ կա, որին ոչ մի կերպ չեմ հասկանում: Այս մարդը, կարելի է ասել, չափահաս դառնալուց ի վեր Հայաստանում ընթացած ազատության, արդարության համար պայքարողների շարքերում մշտապես եղել է: Այս մարդը, նաեւ գործի բերումով, ամենաքաջատեղյակներից է, թե ինչեր են կատարվել Ազատության հրապարակում, Ազատության հրապարակի մատույցներում եւ մատույցներից անդին: Այս մարդը զրկանքներ է կրել, մի քանի տարի անազատության դառնությունն է զգացել: Այս մարդը, կարծես, հասել է իր հնարավորությունների բարձրակետին` ԱԺ պատգամավոր է դարձել (գուցե ինքը կարծում է, որ ավելիին է արժանի, թող կարծի. սա իմ սուբյեկտիվ տեսակետն է): Այսինքն, պետք է որ այս մարդուն Հրապարակ տաներ միմիայն մի նպատակ, նույն նպատակը, ինչի համար ինքը միշտ եղել է Հրապարակում` պայքար հանուն արդարության, ազատության, օրենքի գերակայության, ինչին հնարավոր է հասնել միմիայն իշխանափոխությամբ: Ով` ով, ինքը դա վաղուց է հասկացել եւ բարձրաձայնել: Հիմա չի՞ հասկանում, որ իր ցանկությունն ու այս օրերի հերոսի` Հայաստանի ընտրյալ նախագահ Րաֆֆի Հովհաննիսյանի ցանկությունները չափազանց տարբեր են: Դժվար թե չհասկանա: Չի՞ հասկանում, որ եթե Րաֆֆի Հովհաննիսյանը չցանկանա, մնացածների աշխարհացունց ցանկությունները զրոյանալու են մի պարզ պատճառով` տվյալ պահին պայքարն ընթանում է Հայաստանի նախագահի աթոռը զավթողին ստիպելու համար, որ աթոռը վերադարձնի իրական հաղթողին, իսկ ահա իրական հաղթողն իր յուրաքանչյուր քայլով հասարակության աչքն է խոթում, որ ինքը «ռահվիրային» թախտից գցելու նպատակ չունի: Եւ եթե նույնիսկ` ունի, ապա միայն մի դեպքում` եթե մի հրաշքով Սերժիկ Սարգսյանին երազում ճերմակամորուս հրեշտակն այցելի ու հրամայի, որ նախագահի գահը դնի սկուտեղի վրա ու հանդիսավոր պայմաններում նվիրի Րաֆֆուն, հակառակ դեպքում` Աստծո կրակը կթափվի նրա գլխին:
Լավ, գուցե հասկանում է, բայց այնքան մեծ է ցանկությունը` գահընկեց եղած տեսնել իշխանությունը զավթած Սերժիկին, որ փրփուրներից է կախվում: Դա էլ հասկացանք: Բայց ի՞նչ է կատարվել այս մարդու հիշողության հետ: Շատ բան է մոռացել` տեսնում ենք: Շատ-շատ բաների մասին ժամանակին այլ բան է ասել, հիմա դրան հակառակ բաներ է ասում` դա էլ հասկացանք: Գուցե վստահ է, որ ժամանակին սխալ է մտածել, հիմա ճշտի գծի վրա է ընկել, եւ ընդամենը մի թուլություն ունի` չի կարողանում խոստովանել, որ ինքն էլ կարող է սխալվել: Ամեն ինչ կարող եմ հասկանալ, գերմարդկային ճիգեր եմ թափում, որ հասկանամ. մեկ-մեկ հաջողվում է նույնիսկ: Բայց երեկ, երբ այս մարդը` Նիկոլ Փաշինյանը, հայտարարեց հարթակից, որ ապրիլի 9-ին ինքը Հրապարակում է լինելու իր ընտանիքի հետ, եւ պրպտուն միտք ունեցող միտինգավորները հիացմունքից հալվեցին, չեմ թաքցնում` ապշահարությունից քարացա:
Սիրելի Նիկոլ, դու էլ հո վարագույրների հետեւից ծիկրակողներից չե՞ս եղել: Դեռեւս 1988 թվականից ի վեր հարյուրավոր միտինգավորներ իրենց ընտանիքների եւ մանկահասակ երեխաների հետ են եկել Ազատության հրապարակ: 2008-ին, կարելի է ասել, շատ-շատերի երեխաները Ազատության հրապարակում են մեծացել` իրենց հայրերի ուսերի վրա: Հենց քո’ հրաշալի երեխաներն ու կինն Ազատության հրապարակից չեն բացակայել: Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի հետ քո անուշիկ Շուշանի հայտնի լուսանկարը ամենաքարսիրտ մարդու աչքերն անգամ թացացնում է: Հյուսիսային պողոտայում ինքնակամ բանտված` երբ պայքարում էինք քո եւ մնացած քաղբանտարկյալների ազատության համար, իմ աչքի առաջ քանի-քանի հեկեկացող երեխա եմ տեսել, որոնց, առանց խնայելու, գազանի նման քաշքշել են բազազիկները… Ու ինձ նման քանի-քանիսն են այդ երեխաների հետ հեկեկացել անզորությունից:
Երեկվանից մտածում եմ ու չեմ հասկանում` ի՞նչ էիր ուզում ասել քո այդ բոցաշունչ հայտարարությամբ: Այն էլ` որ Ազատության հրապարակը հիմա արտոնյալ պայմաններում է: Ի՞նչ են մտածում այն հատուկենտները, որոնք ժամանակին քեզ հետ միասին մեր կողքին էին, հիմա քո կողքին են, երբ այնպիսի ոգեւորությամբ են ներկայացնում քո այդ հայտարարությունը, կարծես իրենց համար դա էլ էր «աննախադեպ»-երի շարքից: Իրենք էլ հո անսպասելի «անձնազոհ» դարձած պրպտուն միտք ունեցողների՞ց չեն:
Չգիտեմ: Չեմ հասկանում: Ինչ էլ որ հասկանում եմ, պատրաստ չեմ բարձրաձայնել: Շարունակում եմ հարգել իմ այն տաք զգացմունքը, որ ժամանակին ունեցել եմ քո նկատմամբ:
Առողջ եղիր:
Լիզա Ճաղարյան
‘