‘
iLur.am-ն արդեն տեղեկացրել է, որ պարզվում է՝ Հայաստանում կա Սան Մարինո պետության պատվո գլխավոր հյուպատոս, ով ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Սերժ Սարգսյանի փեսա Միքայել Մինասյանն է: Այդ մասին հայտնի է դարձել միայն այն ժամանակ, երբ ԱԳՆ-ն հրապարակել է Մինասյանին Վատիկանում ՀՀ դեսպան նշանակելու մասին հրամանագիրը: Հրամանագրին կից ԱԳՆ-ն հրապարակել է նաեւ Մինասյանի միայն անգլերեն լեզվով կենսագրությունը՝ CV-ն, որտեղ սկզբում գրված էր, որ Մինասյանն այդ պաշտոնին է նշանակվել 2005 թվականին: ԱԳՆ կայքի երկկողմ հարաբերություններ բաժնում, սակայն, գրված էր, որ Մինասյանն այդ պաշտոնում նշանակվել է 2008 թվականին: Այսօր ԱԳՆ-ն մեր հարապարակման հետքերով հայտարարել է, թե Մինասյանի կենսագրականում տեխնիկական սխալի պատճառով 2008 թվականի փոխարեն գրվել է 2005 թվական: Եթե այս պատմության հետ կապված այլ՝ մութ կետեր չլիեին, գուցեեւ կարելի էր ասել, որ մի թիվ է՝ սխալ է գրվել: Սակայն, քանի որ մութ կետեր շատ կան, ապա անգամ այս մեկ թվի տարբերությունը կասկած է հարուցում: Առավելեւս, որ Սան Մարինոյի ԱԳՆ պաշտոնական կայքում գրված է, որ Միքայել Մինասյանը այդ պաշտոնում նշանակվել է 2007 թվականին: Ինչպե՞ս է ստացվել, որ թվերի այսպիսի խառնաշփոթ է առաջացել, ինչպե՞ս է ստացվել, որ մինչեւ հիմա որեւէ տեղ պաշտոնապես չէր նշվել այն հանգամանքը, որ Մինասյանը Սան Մարինոյի պատվո հյուպատոսն է, ինչպե՞ս է ստացվել, որ ոչ մի լրատվական կայքում, ոչ մի թերթում այդ մասին այսքան տարի որեւէ տեղեկատվություն չի եղել, ինչպե՞ս է ստացվել, որ Մինասյանը ի պաշտոնե որեւէ միջոցառում չի կազմակերպել, որը կլուսաբանվեր՝ մնում է միայն կռահել: Սակայն քանի որ թե՛ Սան Մարինոյի պատվո հյուպատոսի եւ թե՛ Վատիկանում դեսպան նշանակվելու կապակցությամբ հարցերը շատ են, փորձենք դրանց անդրադառնալ առանձին-առանձին:
Պատվո հյուպատոսությունը ղեկավարում է պատվո հյուպատոսը, ով աշխատավարձ չի ստանում իրեն նշանակած երկրի կողմից, սակայն, չնայած դրան, այն երկրի պետական ծառայության մեջ է գտնվում, որը իրեն նշանակել է: Պատվո հյուպատոս կարող է լինել ինչպես նշանակող, այնպես էլ՝ ընդունող երկրի քաղաքացին: Պատվո հյուպատոսը ինքն է ֆինանսավորում հյուպատոսարանի բացումն ու աշխատանքների կազմակերպումը, եւ իր աշխատանքները իրականացնում է հասարակական հիմունքներով: Պատվո հյուպատոսարանը իր հաշվին կազմակերպում է միջոցառումներ, որոնք կարող են կրել սպորտային, մշակութային, առեւտրային եւ գործարար բնույթ: Առաջին հայացքից թվում է, թե պատվո հյուպատոս լինելը ձեւական մի բան է, որը, կոպիտ ասած, ծախսի տակ է գցում նրան, ով նշանակվում է այդ պաշտոնին: Բայց դա՝ միայն առաջին հայացքից, քանի որ այդ ամենի դիմաց պատվո հյուպատոսը ստանում է այնպիսի առավելություններ եւ արտոնություններ, որոնք հատկապես Հայաստանի նման երկրների պարագայում կարող են դառնալ կոռուպցիայի աղբյուր:
Արտոնություններ եւ առավելություններ
- 1. Անձեռնմխելիություն /մասնակի/
- 2. Հյուպատոսական գրասենյակի եւ թղթակցության ամբողջական անձեռնմխելիություն
- 3. Դիվանագիտական անձնագիր եւ որպես հետեւանք՝ առանց վիզայի տեղաշարժ աշխարհով մեկ
- 4. Առանց մաքսատուրքի ներկրման եւ հյուպատոսարանի անունով գրանցելու 3 ավտոմեքենայի իրավունք
- 5. Դիվանագիտական կարմիր համարանիշների իրավունք
- 6. Հյուպատոսական տարածքների բոլոր հարկերից ազատում
- 7. Իրեն նշանակած երկիր այցելող քաղաքացիներին վիզայի տրամադրման եւ հյուպատոսական դրամական հավաքներից եկամուտ ստանալու իրավունք
- 8. Նոտարական գործողություններ իրականացնելու եւ ԶԱԳՍ-ի ֆունկցիաներ իրականացնելու իրավունք
- 9. tax free խանութ բացելու հնարավորություն
10. Մշակութային, սպորտային միջոցառումներ իրականացնելու իրավունք՝ առանց եկամուտների հարկման
11. Իրեն նշանակող երկրի կողմից մշտական կեցության հնարավորություն, իսկ հետագայում նաեւ քաղաքացիություն ստանալու հնարավորություն:
12. Նշանակող երկրից արտահանման քվոտաներին մասնակցություն ունենալու հնարավորություն
13. Մաքսային զննումից ազատում
«Հյուպատոսական կապերի մասին» Վիեննայի կոնվենցիան սահմանում է նաեւ, որ «Հյուպատոսական պատվավոր պաշտոնատար անձինք, բացի նրանցից, ովքեր նստավայր պետությունում զբաղվում են ցանկացած մասնագիտական կամ առևտրային գործունեությամբ` անձնական եկամուտներ ստանալու նպատակով, ազատվում են բոլոր այն պարտականություններից, որոնք պարտավորեցվում են նստավայր պետության օրենքներով և կանոններով` օտարերկրացիների գրանցման և բնակության թույլտվություն ստանալու առնչությամբ»:
Բացի դա, «Հյուպատոսական պատվավոր պաշտոնատար անձը ազատվում է բոլոր հարկերից, գանձումներից և տուրքերից, այն վարձատրությունից և աշխատավարձից, որոնք նա հավատարմագրող պետությունից ստանում է հյուպատոսական գործառնությունները կատարելու համար»:
Նաեւ, «Նստավայր պետությունը հյուպատոսական պատվավոր պաշտոնատար անձանց պետք է ազատի բոլոր աշխատանքային և պետական պարտավորություններից` անկախ դրանց բնույթից, ինչպես նաև զինվորական պարտավորություններից, ինչպիսիք են բռնագրավումը, ռազմատուգանքը և զինվորական օթևան տրամադրելը»:
Կարճ ասած՝ նման պաշտոն ձեռք բերելը հատկապես ձեռնտու է նրանց համար, ովքեր ցանկանում են, որ իրենց բիզնեսները ծաղկում ապրեն, եւ այդ կապակցությամբ օգտվում են այս բազմաթիվ առավելություններից: Իսկ Հայաստանի նման երկրների պարագայում, կարելի է փաստել, որ սա ուղղակի կոռուպցիայի լավ աղբյուր է, որի միջոցով կարելի է բազմաթիվ մութ գործեր անել: Հիմա պատկերացրեք, այս բոլոր առավելություններից օգտվել է Սերժ Սարգսյանի փեսան՝ առանց հանրությանն այդ մասին տեղյակ պահելու:
Տարօրինակ հանգամանքներ
Տարօրինակ հանգամանք է այն, որ Մինասյանը, ըստ էության, 5 տարի Հայաստանում ներկայացրել է այլ պետության շահերը, բայց միեւնույն ժամանակ եղել է պետական կարեւոր պաշտոնների՝ կառավարությունում եւ նախագահականում: Այն էլ՝ այնպիսի պետության շահերը ներկայացնող, որը Զարգացման եւ տնտեսական համագործակցության կազմակերպության (ԶՏՀԿ) կողմից ներառված է օվշորային համարվող երկրների մոխրագույն ցանկում:
Միայն հիշեցնենք, որ երբ 2011 թվականին Վրաստանի ներկայիս վարչապետ Բիձինա Իվանիշվիլին հայտարարեց, որ ցանկանում է Վրաստանում զբաղվել քաղաքականությամբ, Վրաստանի ԱԳՆ-ն պաշտոնական հայտարարություն տարածեց, որտեղ Իվանիշվիլիին հիշեցրեց, որ վերջինս Սան Մարինոյի պատվավոր հյուպատոսն է Վրաստանում, եւ հետեւաբար ներկայացնում է իրեն նշանակած երկրի շահերը:
Երկրորդ տարօրինակ հանգամանքը՝ Սերժ Սարգսյանը իր փեսային նշանակել է Վատիկանում ՀՀ դեսպան, այն պարագայում, երբ վերջինս դեռ շարունակում է մնալ Հայաստանում Սան Մարինոյի պատվո գլխավոր հյուպատոսը: Այսինքն՝ Մինասյանը Վատիկանում ներկայացնելու է մի երկրի շահերը, որտեղ, դե ֆակտո, ներկայացնում է մեկ այլ երկրի շահերը:
Պակաս տարօրինակ չէ նաեւ այն, որ Վատիկանում ՀՀ դեսպանատուն հիմնելու նախագծի մեջ, որը կառավարության վերջին նիստում ներկայացրել էր ԱԳ նախարար Էդվարդ Նալբանդյանը, նշվում էր, որ դեսպանի նստավայրը պետք է լինի Հռոմում: Այնինչ՝ Սերժ Սարգսյանի հրամանագրում գրված է, որ Մինասյանի նստավայրը լինելու է Վատիկանում:
Մեկ այլ տարօրինակ հանգամանք է այն, որ 2012-ի ԱԺ ներկայացված 2013-ի բյուջեով նախատեսված էին մի շարք երկրներում դեսպանատներ բացելու վերաբերյալ կետեր, սակայն Վատիկանի մասին որեւէ խոսք չի եղել: Իսկ Վատիկանում դեսպանատուն բացելու՝ կառավարությանը ներկայացված նախագծում գրված էր, որ նոր դեսպանատուն բացելու համար հավելյալ գումարներ չեն տրամադրվելու, եւ գումարները կգոյանան այլ դեսպանատների համար արվող ծախսերի խնայողություններից:
Հ.Գ. Ի դեպ, ԱԳՆ կայքում որպես Սան Մարինոյի հյուպատոսարան նշված հասցեում է գտնվում ոչ միայն հիշյալ հյուպատոսարանի շենքը, այլեւ՝ նույն Միքայել Մինասյանին պատկանող «Ջազզվե» ընկերությունը:
Քրիստինե Խանումյան
‘