‘
Մի քանի օր առաջ կյանքին հրաժեշտ տվեց նկարիչ, մտավորական, հասարակական-քաղաքական գործիչ Վանիկ Մանուկյանը: Ձեզ ենք ներկայացնում Վանիկ Մանուկյանի կենսագրությունը և տարիներ առաջ «Հայկական ժամանակ» թերթին տված նրա հարցազրույցը:
Վանիկ Սուրենի Մանուկյան
Ծնվել է 1948 թ. նոյեմբերի 3-ին, Սպիտակի շրջանի Չիգդամալ (ներկայիս Արևաշող) գյուղում: Վաղ տարիքում տեղափոխվել է Կիրովական:
Նկարիչ․ Դպրոցում ուսուցիչներից մեկը նկատել է նկարչի նրա տաղանդն ու աշխատանքների ցուցահանդես կազմակերպել: 1969 թ. ավարտել է Երևանի գեղարվեստի տեխնիկական ուսումնարանը, իսկ 1976 թ.-ին՝ Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտը՝ դառնալով նկարիչ-կոնստրուկտոր: Որպես նկարիչ-ձևավորող աշխատել է «Գրքերի աշխարհ» թերթում, ձևավորումներ է արել «Գարուն», «Ծիծեռնակ», «Պիոներ» ամսագրերի համար: Կատարել է մոնումենտալ ձևավորման աշխատանքներ Երևանում, Վանաձորում, Սպիտակում: 1980 թ.-ից եղել է գրադարանների կենտրոնացված համակարգի նկարիչը: Բազմաթիվ կտավների հեղինակ է:
Մանկավարժ․ կերպարվեստ է դասավանդել Վանաձորի թիվ 9, թիվ 18 դպրոցներում, պոլիտեխնիկական ինստիտուտում, Վանաձորի թիվ 1 ազգային վարժարանում, Վանաձորի Մ. Թավրիզյանի անվան արվեստի պետական քոլեջում:
Հասարակական և քաղաքական գործիչ․ 1988 թ.-ից՝ Ղարաբաղյան շարժման մասնակից, Կիրովականի «Ղարաբաղ» կոմիտեի հիմնադիր-անդամ, տարիներ շարունակ եղել է ՀՀՇ կուսակցության Վանաձորի և Լոռու մարզի խորհուրդների նախագահ, ընտրվել է ՀՀՇ հանրապետական խորհրդի եւ վարչության անդամ: Ակտիվ մասնակցություն է ունեցել առաջին կամավորական ջոկատների ձևավորմանը, այնուհետև՝ բանակաշինությանը: Եղել է Վանաձորի քաղխորհրդի կրթության, գիտության, մշակույթի հանձնաժողովի նախագահ և նախագահության անդամ: 2007 թվականից ակտիվորեն ներգրավվել է համաժողովրդական շարժմանը, 2008թ. փետրվարին Ազատության հրապարակում մասնակցել է տասնօրյա նստացույցին:
Ամուսին-հայր-պապ․ ունի կին, երկու որդի և ութ թոռնիկ:
Մարդ․ մեծ հոգով, փոքր մարմնով, աշխատասեր, բուռն, անզիջում, ծայրահեղ ազնիվ ու անընչասեր՝ նույնիսկ մեծ գայթակղությունների դեմ: Հիմա՝ կանգնած Աստծո առջև:
* * *
Հաստատ լավ է լինելու
ասում է վանաձորցի նկարիչ Վանիկ Մանուկյանը
— Պարոն Մանուկյան, Դուք հիմա նկարո՞ւմ եք ու նաեւ ցուցադրվում:
— Նկարում եմ ամեն օր: Դե, եթե ցուցահանդեսներ լինում են, իհարկե մասնակցում եմ դրանց իմ հնարավորությունների սահմաններում: Անհատական ցուցահանդես 33 տարեկանում եմ ունեցել, բայց ընդհանրապես մասնակցել եմ համարյա բոլոր հանրապետական եւ քաղաքային ցուցահանդեսներին:
— Հիմա ինչի՞ վրա եք աշխատում:
— Հիմա աշխատում եմ թումանյանական թեմայի վրա` «…Ինչքան շատ եմ դեռ քեզ տալու, որ միանանք մենք նորից»: Ցուցահանդեսը պետք է բացվեր դեկտեմբերին, բայց հետաձգվեց մինչեւ փետրվար:
— Իսկ Ձեր արվեստը որքանո՞վ է արտացոլում այսօրվա իրականությունը, եւ Ձեր կտավների միջոցով, ասենք, մեկ դար հետո հնարավոր կլինի՞ պատկերացում կազմել մեր օրերի մասին:
— Կոնկրետ մեր օրերի մասին շատ դժվար կլինի, որովհետեւ մեր օրերը կյանքի ոչ մի օրինաչափության չեն համապատասխանում: Հայաստանի այսօրվա վիճակը ոչ մի նկարիչ չի կարող նկարել, որովհետեւ դա ժամանակից, տարածությունից, օրինաչափություններից դուրս է:
— Եթե ավելի կոնկրետացնելու լինեք, ինչպե՞ս կբնութագրեք այդ վիճակը:
— Շատ պարզ: Եթե Ռոբերտ Քոչարյանն իմ ընկերն է եղել, մեր տուն է եկել, իրար հետ հաց ենք կերել, խմել ենք, ընկերություն ենք արել, ինքն այսօր ունի չգիտեմ քանի միլիարդ, ես ու մյուս ընկերս մի կերպ կես լիտր օղի ենք կարողանում գնել… Մենք իրեն զինամթերքով, փամփուշտով, ամեն ինչով ապահովում էինք: Այսինքն` ոչ թե իրեն, այլ Ղարաբաղին` իր միջոցով: Ինքն ուղղակի միջոց էր այդ ժամանակ: Երկու անգամ Գերագույն խորհրդի պատգամավոր ընտրեցինք այստեղից, ինքը մեր տանն է եղել, Աշոտ Մանուկյանի տանն է եղել, ով այսօր քաղաքական հայացքների համար բանտում նստած է: Նրա շորերն է հագել: Այդպես էլ գրեք, որ Ռոբերտ Քոչարյանը Աշոտ Մանուկյանի սվիտերն է հագել, նրանց տանը քնել է, հացը կերել է: Ինձ հետաքրքիր է, եթե հանկարծ Ռոբերտ Քոչարյանն ու Աշոտ Մանուկյանը դեմ դիմաց իրար հանդիպեն, ի՞նչ է ասելու Ռոբերտը:
— Եւ որ այսօր դարձյալ նկարիչ Աշոտ Մանուկյանը քաղբանտարկյալ է, իշխանությունների այդ գործելաոճն ինչպե՞ս եք բացատրում, ի՞նչ անուն կտաք դրան:
— Դա թուլության ցուցադրում է, ուրիշ ոչ մի բանի: Անգրագիտության եւ թուլության:
— Իսկ ընդհանրապես քաղբանտարկյալների առկայությունը Հայաստանում դարձյա՞լ նույն կերպ եք գնահատում:
— Դա ուղղակի ամոթ է: Գիտե՞ք խնդիրը որն է. մենք աշխարհից արդարություն ենք ուզում թե՛ Ցեղասպանության, թե՛ ընդհանրապես բոլոր հարցերում: Հիմա հայ-թուրքական հարաբերություններում ենք արդարություն պահանջում, չէ՞, որպեսզի աշխարհը ճիշտ գնահատի իրադրությունը, պատմությունը եւ այլն, բայց մենք մեր ներսում այնպիսի ահավոր անարդարություններ ենք գործում, ինքներս մեր նկատմամբ այնքան անարդարացի ենք, որ արժանի չենք պատմական ճշմարտության կամ պատմական արդարության գնահատականին:
— Իսկ հնարավո՞ր բան է` ինքներս անարդարացի լինելով` աշխարհից ստանանք այդ արդարությունը:
— Կարող է ստանանք նաեւ, կարող է չստանանք, բայց ինքդ լինելով անբարոյական` ուրիշից բարոյականություն պահանջելն էլ ավելի անբարոյական է: Մենք Նիկոլ ենք բանտարկում, Աշոտ ենք բանտարկում եւ աշխարհից ուզում ենք արդարություն մեր նկատմամբ: Դա մի քիչ աբսուրդ բան է: Բայց այս վիճակը երկար շարունակվել չի կարող: Ստի, կեղծիքի, կներեք, պոռնկության, ավազակության, թալանի այս փուլը չի կարող երկար տեւել: Դա անհնար է: Բնական պրոցեսներ ենք մենք ապրում, իսկ բնությունը չի հանդուրժում կեղծիքը, սխալը, անբարոյականությունը: Ուղղակի ճգնաժամ է, մեր ժողովուրդը պետք է մի կերպ դիմանա: Հույս ունեմ, որ կդիմանա: Թաթարներին դիմացել է, թուրքերին դիմացել է, պարսիկներին դիմացել է, սրանց էլ կդիմանա, ու լավ է լինելու: Հաստատ լավ է լինելու:
— Պարոն Մանուկյան, գիտեմ, որ Վանաձորի «Ղարաբաղ» կոմիտեի անդամ եք եղել եւ լուրջ դերակատարություն եք ունեցել բանակաշինության գործում: Ինչպե՞ս եք գնահատում մեր բանակի այսօրվա վիճակը, ոգին:
— Ես լավ եմ գնահատում: Իրոք, տարբեր մարդիկ են դա ասում, ես էլ եմ կրկնում` միակ բանը, որ Հայաստանում մի քիչ կայացած է, բանակն է: Մի ցավալի խնդիր կա` այն տղերքը, որոնք գնացին, վիրավորվեցին, վատ ապրեցին, վաղը, եթե հանկարծ պատերազմական իրավիճակ ստեղծվի, կգնա՞ն արդյոք, թե՞ չէ: Ղարաբաղի պաշտպանության նախարարը ասել էր` կգան նրանք, բայց ես մի քիչ կասկածում եմ, որովհետեւ այդ տղերքը, որոնք միայն հաղթանակներ են բերել Ղարաբաղից, ինձ ասել են` մինչեւ Հայաստանի թուրքերին չքշենք, այլ պատերազմների չենք մասնակցելու… 98 թվականի հունվարին ես հարց եմ տվել նախագահին` մենք ի՞նչ կասենք մեր սերունդներին, եւ Ալիեւն ինչ կասի իրենց սերունդներին: Ու Լեւոն Տեր-Պետրոսյանն այնպես է պատասխանել, որ ես ուղղակի ամաչել եմ այդ հարցը տալու համար: Նա ասաց` մեր սերունդը արեց առավելագույնը` Ղարաբաղի համար, մյուս սերունդը թող անի ավելին, Ալիեւն էլ կասի` ես 500 հազար փախստական վերադարձրի եւ խաղաղություն կնքեցի: Ու այս ժողովուրդը չհասկացավ: Բայց Աստված չանի, որ 97 թվականին քննարկվող պայմանագրից ավելի վատ պայմանագիր ունենանք մենք:
— Այդպիսի հեռանկար տեսնո՞ւմ եք հիմա:
— Իհարկե տեսնում եմ, բայց եթե այն ժամանակվա պայմանագրի գոնե 50 տոկոսը ունենանք, դա ինձ համար մեծ ուրախություն կլինի, որովհետեւ ես 10 տարի արել եմ ամեն ինչ Ղարաբաղի համար, Հայաստանի համար: Այ, իմ երեխաներին ասում եմ` ձեր դաստիարակությանը մի բան պակաս է մնացել, որովհետեւ 10 տարի գիշեր ու ցերեկ ես այդ գործով եմ զբաղվել: Ու այսօր ինձ համար կարեւոր չէ, բոլորովին կարեւոր չէ` ում իշխանությունը կլինի, ինձ համար կարեւոր է, որ Ղարաբաղի հարցում, Հայ դատի հարցում մենք ցավալի պարտություններ չկրենք:
Աննա Զախարյան
Փետրվար 5, 2010
‘