‘
ՀՀ արտաքին գործերի նախարար Էդվարդ Նալբանդյանը 2009 թվականի Ցյուրիխում խուսափում էր հայ-թուրքական արձանագրությունների ստորագրումից: Այս մասին իր «Դժվարին որոշումներ» գրքում գրել է ԱՄՆ նախկին պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնը:
«Հոկտեմբերի 9-ին Ցյուրիխ մեկնեցի` Ֆրանսիայի, Ռուսաստանի և Շվեյցարիայի արտաքին գործերի նախարարների և ԵՄ Գերագույն ներկայացուցչի հետ միասին համաձայնագրերի ստորագրմանը ներկա գտնվելու համար: Հաջորդ օրը դուրս եկա հյուրանոցից և ուղղությունս դեպի Ցյուրիխի համալսարան վերցրեցի, որտեղ պետք է արարողությունը տեղի ունենար: Պարզվեց` խնդիր է ծագել: Նալբանդյանը` Հայաստանի նախարարը, խուսանավում էր, քանի որ անհանգստություն ուներ, թե ինչ հայտարարությամբ կարող է հանդես գալ Դավութօղլուն` ստորագրության ժամանակ: Նախարարը հրաժարվում էր դուրս գալ հյուրանոցից: Թվում էր` երկար ամիսներ ձգված բանակցությունները տապալման եզրին են: Հրահանգեցի հետ շրջել շարասյունը և «Dolder Grand Hotel» հյուրանոցի ուղղությամբ շարժվել: Այնուհետեւ սպասեցի մեքենայի մեջ, մինչ Ֆիլ Գորդոնը` շվեյցարացի առաջնակարգ բանակցային մասնագետի հետ կգտներ Նալբանդյանին և կհամոզեր, որ բաց չթողնի ստորագրման արարողությունը: Բայց ապարդյուն. Նալբանդյանը տեղից անգամ չշարժվեց: Ֆիլը ցած իջավ և հյուրանոցի ետնաբակում կայանված մեքենայի մեջ նստելով`ամեն ինչ պատմեց ինձ: Սկսեցի այս ու այնտեղ զանգել: Հեռախոսի մի գծով Նալբանդյանի հետ էի խոսում, մյուսով` Դավութօղլուի: Մոտ մեկ ժամ քննարկում էինք, փորձում տարաձայնութունները հարթել և համոզել Նալբանդյանին, որ դուրս գա իր սենյակից: Վերջիվերջո ես բարձրացա վերև Նալբանդյանի հետ անձնապես խոսելու նպատակով: Ի՞նչ կպատահի, եթե մենք պարզապես չեղյալ հայտարարենք միջոցառումների վերաբերյալ ելույթները: Ստորագրեք փաստաթղթերը, ոչ մի հայտարարություն մի արեք և հեռացեք: Երկու կողմերը համաձայնվեցին, և Նալբանդյանը վերջապես հայտնվեց: Մենք իջանք ներքեւ, նա նստեց իմ սեդանը, որպեսզի գնա համալսարան: Աջակցության հավաստիացումների և ձեռքսեղմումների ևս կես ժամ անցավ, մինչև նրանց ստիպեցին բեմ դուրս գալ: Մենք ուշացանք երեք ժամ, բայց ամեն դեպքում մենք այնտեղ էինք: Մենք ստորագրման արարողությունը արագացրինք, իսկ այնուհետեւ թեթևության խորը զգացումով բոլորը հնարավորինս արագ դուրս եկան»,-գրել է նա:
Հիշեցնենք, որ հենց այդ ստորագրման արարողությունից հետո էր, որ այն ժամանակ Եվրամիության արտաքին հարաբերությունների գծով գերագույն հանձնակատար Խավիեր Սոլանան քաշեց Էդվարդ Նալբանդյանի թշերից, կամ ժողովրդական լեզվով ասած՝ «պոնչիկ արեց»:
Քլինթոնը նաև ակնարկել է, որ հատկապես ինքն է հանդիսանում հայ-թուրքական արձանագրությունների ճարտարապետը, միաժամանակ նշելով, որ արձանագրությունների, ինչպես նաև Կովկասում ձեռնարկված մյուս նախաձեռնությունների նպատակը ոչ խաղաղության պարտադիր ձեռքբերումն էր, այլ, ավելի շուտ, ԱՄՆ շահերի առաջխաղացումը: «Կովկասում հակամարտությունը եվրոպական շուկաներ խողովակների միջոցով միջինասիական բնական գազի մատակարարման մեր պլանների համար խնդիրներ է ստեղծում, որի նպատակը ռուսական էներգակիրներից կախվածության նվազեցումն է»,- եզրափակել է Հիլարի Քլինթոնը:
Հիշեցնենք, որ 2009 թվականի հոկտեմբերի 10-ին Հայաստանի և Թուրքիայի արտգործնախարարները Ցյուրիխում ստորագրեցին երկու երկրների միջև «Դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման մասին» և «Երկկողմ հարաբերությունների զարգացման մասին» արձանագրությունները, որոնք պետք է վավերացվեին երկու երկրների խորհրդարանների կողմից, սակայն, այդպես էլ չվավերացվեցիբ: 2010 թվականի ապրիլի 22-ին Սերժ Սարգսյանը ստիպված եղավ հայտարարել, որ կասեցնում է արձանագրությունների վավերացման գործընթացը, քանի որ Թուրքիան խախատել էր պայմանավորվածությունները, առաջադրելով նախապայմաններ:
‘