‘
Ռոբերտ Քոչարյանի խափանման միջոցը փոխելու դեմ Վերաքննիչ դատարանում ընթացող դատավարությունը գնալով ավելի ու ավելի է հարում աբսուրդի ժանրին:
Եւ աբսուրդն ամենեւին էլ Էմիլ Լոտյանուի հայտնի ֆիլմի նկարահանման հրապարակի վերածված դատարանի բակը չէ:
Աբսուրդը տեղի է ունենում հենց դատարանի դահլիճում, որտեղ դատավորի արտաբերած բառերի կեսը ներողություններ են` ուղղված մեղադրյալի փաստաբաններին, որտեղ նույն այդ փաստաբանները խոսում են դատավորի հետ՝ ինչպես ուզում են (դատավոր, որը դատարանում ամենազոր անձն է եւ ինքն է նախագահում նիստը), մատ են թափ տալիս եւ սպառնալից ենթատեքստով «ուղերձներ» հղում նրան:
Ընդամենը մեկ անգամ դատավորը հիշեց, որ ինքն է նախագահողն ու նույնիսկ զարմացավ, որ փաստաբաններից մեկն իր հետ մատը թափ տալով է խոսում, փորձեց կարգի հրավիրել նրան, բայց կարճ ժամանակ անց նորից մտավ ներողություն խնդրողի կերպարի մեջ` տպավորություն ստեղծելով, թե իրեն նկատելի չէ այն, ինչը նկատելի ու տեսանելի է, նույնիսկ շոշափելիության աստիճանի է տեսանելի ուրիշներին: Անգամ՝ գլխավոր դատախազին, որը դրա մասին այսօր բարձրաձայնեց դատարանում:
Իսկ տեսանելի է, որ մեղադրյալն ու իր պաշտպանական թիմը հստակ տակտիկա են որդեգրել.
ա` ձգձգել դատավարությունը, առանց խտրականության` բոլոր հնարավոր եւ անհնարին եղանակներով:
բ` դատավարությունը որպես ֆոն օգտագործելով` ցուցադրել թվացյալ առավելություն դատարանի նկատմամբ:
գ` հնչեցնել հայտարարություններ, որոնք ենթատեքստային առումով սպառնալիքներ են պարունակում, ընդ որում՝ «կուժ, քեզ ասեմ, կուլա, դու լսիր» սկզբունքով: Այսինքն, ոչ միայն կոնկրետ անձի մասին, այլ կոնկրետ անձին հղված խոսքը ուղղված բոլորին, ովքեր կհամարձակվեն մտնել այդ գործի մեջ: Եւ բնական է, որ թիրախում բոլորն են` ոչ միայն մեղադրող կողմը, ոչ միայն դատարանները, այլեւ` ցանկացած մեկը, ով կհամարձակվի խոսել, էլ չասած` ցուցմունք տալ:
Ու բնական հարց է ծագում՝ բա գործընթացի վրա ներազդեցության փորձը էլ ինչպե՞ս է լինում: Ու զարմանալի է, որ այս փորձը չտեսնելու է տալիս նաեւ Վերաքննիչ ատյանի դատավորը եւ թույլ է տալիս, որ մեղադրյալն ու նրա փաստաբաններն ուղիղ եթերում իր հետ այդ տոնով զրույցներ վարեն:
Ի՞նչ է նշանակում դատավորին ուղղված այս դիմելաձեւը. «Բոլորը պատասխան են տալու իրենց արածների համար» (ոչ թե ապօրինությունների, այլ` արածների, այսինքն, ով այսօր Քոչարյանին մեղադրեց ու նրա դեմ դուրս եկավ, պատասխան է տալու), ի՞նչ ասել է՝ «յախադ թափ տուր» (այսինքն` ձեռքերդ լվա, մի կողմ քաշվիր), քանի որ սա քո «թափի գործ չէ»: Բա ո՞ւմ թափի գործն է: Մի՞թե Հրայր Թովմասյանի:
Յա, իրո՞ք:
Ի վերջո, սա իրավակա՞ն հարց է, թե` չէ, ու այդ դեպքում կա՞ ավելի թափով մեկը, քան կարող է լինել նախագահող դատավորը, այսինքն, ո՞րն է թափի չափանիշը` դատավորի լավ համբա՞վը «լավ տղերքի» շրջանում, դատավորի լավ ֆինանսական կարողությու՞նը, թե՞ ֆիզիկական պատրաստվածությունը, որ իրեն սպառնացողներին կարողանա բռունցքով նոկաուտի ենթարկել: Իրավական ո՞ր չափանիշով են որոշվում այդ թափն ու կշիռը, ո՞ր օրենսգրքով:
Եթե դատավորը պիտի թափ չունենա, ապա էլ ո՞վ պիտի ունենա: Ի վերջո, սա «ռազբորկա՞» է, թե՞ իրավական պրոցես:
Դա մի կարեւոր գործընթաց է, որտեղ դատավորն ի վերջո պարտավոր է հասկանալ, որ դասականի ասած՝ «չաքուջն էլ է իր ձեռքը, մեխն էլ», եւ պետք է թույլ չտա մեղադրյալի փաստաբաններին գործի քննությունը ձգձգել եւ իր հանդեպ բացահայտ անհարգալից վերաբերմունք ցուցաբերելով` գործընթացը վերածել թատրոնի: Դատավորը պետք է քաջություն ունենա վերջապես եւ հատկապես՝ զոհերի ծնողների աչքերին նայելուց հետո հասկանա, որ որեւէ մեկը չի կարող իրեն վախեցնել եւ չի վախեցնի, եթե ինքը դա թույլ չտա:
Հ. Գ. Գլխավոր դատախազ Արթուր Դավթյանն այսօրվա նիստում խոսեց Քոչարյանի «բոլորը պատասխան են տալու» արտահայտության մասին եւ հույս հայտնեց, որ դատավորը բարոյական եւ հոգեբանական ճնշումների չի ենթարկվի: Նա նաեւ մի այլ կարեւոր փաստ արձանագրեց. այո, բոլորը պատասխան են տալու «իրենց ապօրինությունների» համար, եւ այսօրվա դատավարությունը դրա վառ ապացույցն է: Հիրավի:
Պարգեւ Ապրեսյան
‘